εξάγω

(AM ἐξάγω) [άνω]

1. βγάζω έξω ή οδηγώ κάποιον μακριά από έναν τόπο («μάχης ἐξήγαγε θοῡρον Ἄρκα», Ομ. Ιλ.)

2. απαλλάσσω από κάποιο κακό («ἐκ χειρὸς τοῡ πονηροῡ ἐξαγαγόντα ἡμᾱς»)

3. (για προϊόντα, εμπορεύματα κ.λπ.) μεταφέρω εμπορεύματα από τον τόπο παραγωγής σε άλλον για πούλημα («η Ελλάδα εξάγει σταφίδα, καπνό και λάδι»)

4. μεταφέρω κάτι έξω από τη χώρα για οποιοδήποτε σκοπό («πολλὰ ἄν τάλαντα ηὑρέθη ἐκ τῆς πόλεως τὰ πάντα ἐξαγόμενα»)

5. βγάζω κάτι από τη χώρα κρυφά («εξάγω συνάλλαγμα παράνομα»

«ἀργύριον μὲν γὰρ πῶς καὶ φωράσειεν ἄν τις τὸ δημόσιον ἐξαγόμενον...», Ξεν.)

νεοελλ.

Ι. 1. αποχωρίζω με προσπάθεια, αποσπώ βίαια από τη θέση του, ξεριζώνω

2. (για ρούχα) βγάζω

3. καταλήγω στο συμπέρασμα

ΙΙ. (το ουδ. τής μτχ. ενεστ. ως ουσ.) το εξαγόμενο

1. συμπέρασμα, πόρισμα από συλλογισμό

2. αποτέλεσμα μιας αριθμητικής πράξης ή ενός μαθηματικού υπολογισμού

αρχ.-μσν.

1. παρατείνω μια συζήτηση

2. πιέζω, αναγκάζω

3. παράγω, δημιουργώ

αρχ.

1. φέρνω έξω για να οδηγήσω στη μάχη, σε κυνήγι κ.λπ. («τοὺς Λυδοὺς ἐξῆγε ἐς μάχην», Ηρόδ.)

2. φέρνω στον κόσμο, στο φως («τόν γε μογοστόκος Εἰλείθυια ἐξάγαγε πρὸ φόωσδε», Ομ. Ιλ.)

3. (για νεοσσούς) οδηγώ έξω από τη φωλιά («εὐθὺς ἐξάγουσι τοὺς νεοττούς»)

4. βγάζω από τη φυλακή («καὶ ἐξαγαγόντες ἠρώτων ἐξελθεῑν τῆς πόλεως», ΚΔ)

5. (για αρχηγούς στρατού) εκστρατεύω («γνόντες δὲ ταῡτα ἐξάγουσι», Ξεν.)

6. εξέρχομαι («ἐξῆγεν ἀεὶ εἰς προνομάς», Ξεν.)

7. (για κατάσταση) περνώ («οἱ μεγάλοι πόνοι συντόμως ἐξάγουσιν»)

8. οδηγώ έξω για να θανατώσω

9. διώχνω κάποιον, από κτήμα στο οποίο εγείρει αξιώσεις («ἐξήγαγέ με ἐκ ταύτης τῆς γῆς», Δημοσθ.)

10. (για νερό) αποχετεύω

11. (για εφίδρωση) φέρνω έξω («ἐξάγεται μὲν γὰρ ὑπὸ τοῡ ἡλίου», Ιπποκρ.)

12. (για δαπάνες) αυξάνω, μεγαλώνω

13. παράγω («οὐκ ἐξάγουσι καρπὸν οἱ ψευδεῑς λόγοι», Σοφ.)

14. (για αβγά) εκκολάπτω

15. προκαλώ, διεγείρω

16. μέσ. συνεπάγομαι («ώς μικρά ἆθλα μεγάλας δαπάνας... ἐξάγεται», Ξεν.)

17. παρασύρω («ἔρως τις ἐξάγει», Ευρ.)

18. (με εμπρόθ. αιτ.) παρακινώ σε κάτι («καὶ μὴ μ' έπ' οἶκτον ἐξαγ' οὗ 'λελήσμεθα»)

19. (με κακή σημ.) παρασύρω («ἐπὶ τὰ πονηρότερα ἐξῆγον τὸν ὄχλον», Θουκ.)

20. παραφέρομαι από το πάθος («ἐξαγόμενος τε ὑπὸ τοῡ θυμοῡ», Παυσ.)

21. (για λόγο) κάνω παρέκβαση («εἰς ἄλλας ὑποθέσεις ἐξάγοντες καὶ παρεμβάλλοντες ἐρωτήματα», Πλούτ.)

22. φέρνω σε πέρας, ολοκληρώνω («είς ἔργον ἐξαγαγεῑν τὸ πρόβλημα», Πλούτ.)

23. αποδίδω σε άλλη γλώσσα («πρὸς τὴν ἑλληνικήν διάλεκτον ἐξάγειν τοὔνομα», Πλούτ.)

24. δίνω οδηγίες με τη διαθήκη μου

25. εξασκώ («τήν ἀρχὴν οὐκέτι βασιλικῶς, ἀλλὰ τυραννικώτερον ἐξάγειν»)

26. περνώ τη ζωή («οἱ τὸ μὲν παλαιὸν ἐξῆγον δικαιοσύνῃ χρώμενοι»).